ไนตริกออกไซด์ : มิตรและศัตรู

โลกรู้จักก๊าซไนตริกออกไซด์ (nitric oxide) ซึ่งมีสูตรทางเคมีว่า NO มานานหลายปีแล้วว่า ก๊าซชนิดนี้ให้ทั้งคุณและโทษ

เรามักจะพบเห็น NO ในควันท้ายรถยนต์ หรือควัน บุหรี่ หรือเวลาเซลล์สมองผลิต NO มากเกินไป จะเข้าทำลายเซลล์ประสาททำให้คน ๆ นั้นเป็นลม

แต่ในขณะเดียวกันก็มีรายงานวิจัยมากมายที่แสดง ให้เห็นว่า NO มีความสามารถในการควบคุมความดันโลหิต สามารถเสริมสมรรถภาพทางเพศของผู้ชาย สามารถฆ่าเซลล์มะเร็งบางชนิด และหากจะให้มันปกป้องร่างกายให้ปลอดภัยจากไข้มาลาเรีย มันก็ยังทำได้อีกด้วย เมื่อเร็ว ๆ นี้ D.Koesling นักเภสัชวิทยาแห่ง Free University ที่กรุง Berlin ในประเทศเยอรมนีได้รายงานในวารสาร Nature ว่า ขณะที่เธอกำลังศึกษาเอนไซม์ guanylyl cyclose ซึ่งพบในเนื้อเยื่อของปอด เธอได้พบว่าหากเธอทำการทดลอง ณ สถานที่ที่อยู่ห่างจากถนนใหญ่เพียง 100 เมตร ความสามารถในการทำปฏิกิริยาชีวเคมีของเอนไซม์ดังกล่าวจะเพิ่มสูงถึง 6 เท่าของอัตราปกติ เธออธิบายสาเหตุการที่เป็นเช่นนี้ว่าเป็นเพราะ guanylyl cyclose ทำหน้าที่ดูดซับก๊าซ NO ได้ดี และเมื่อร่างกายได้รับ NO มาก กระบวนการทางชีวเคมีจะเกิดขึ้นมาก มีผลทำให้กล้ามเนื้อต่าง ๆ ของร่างกายผ่อนคลายเมื่อเป็นเช่นนี้เลือดลมในปอดก็จะไหลหรือถ่ายเทสะดวก

พูดสั้น ๆ ก็คือ Koesling ได้พบว่า เราสามารถใช้ NO เป็นปัจจัยหนึ่งในการบำบัด หรือรักษาความผิดปกติของเนื้อเยื่อในปอดได้

ก็คงจะมีกลายคนคิดไปไกลไปว่า หาก NO มีสมรรถภาพสูงในการฟอกเลือดจริง เราก็คงไม่ต้องไปชายทะเลสูดอากาศบริสุทธิ์กันให้เสียเงินเสียทองและเสียเวลา เพียงแต่เราไปนั่งสูดดม NO ตามบริเวณที่มีรถติดมาก ๆ ปอดของเราก็บริสุทธิ์ได้ดีเหมือนกัน

Koesling กล่าวเสริมว่า เรายังไม่ควรผลีผลามมุ่งประหยัดเงินด้วยวิธีนั้น เพราะ NO มิได้เป็นก๊าซที่รักษาโรคได้ทุกชนิด นอกจากนี้ในควันรถยนต์ก็มิได้มีแต่ NO แต่ก๊าซพิษอื่น ๆ อีกมากมาย เช่น SO2 , CO2 และ NO และเมื่อจมูกเรามิสามารถสกัดก๊าซเหล่านี้ ดีไม่ดีเราก็จะเท่งทึงก่อนเวลาอันควร

เมื่อวันที่ 4 ตุลาคม 2539 มูลนิธิ Albert และ Lasker ได้ประกาศมอบรางวัล Lasker ประจำปีให้แก่ R.Farchgott แห่ง State University of New York และ F.Murad แห่ง Molecular Geriatrics Coorporation ที่ Laker Blluff ในรัฐ lllinois ประเทศสหรัฐอเมริกา จากผลงานค้นพบบทบาทของ NO ในการรักษาสุขภาพ และโรคต่าง ๆ ของมนุษย์

วงการแพทย์ถือกันว่า รางวัล Lasker เป็นรางวัลที่ยิ่งใหญ่เป็นอันดับสองรองจากรางวัล Nobel ถึงแม้เงินรางวัลจะไม่มากคือ 625,000 บาทเท่านั้นเอง แต่ประวัติของผู้ที่ได้รับรางวัลนี้ก็บ่งชี้ว่า ใครก็ตามที่ได้รับรางวัล Lasker ส่วนใหญ่จะได้รับรางวัล Nobel สาขาการแพทย์ในเวลาต่อมาอีกไม่นาน

แต่ทันทีที่มีการประกาศรางวัล Lasker ประจำปีนี้ ได้มีนักวิจัยระดับรางวัลโนเบลสามท่านเขียนจดหมายประท้วงการตัดสิน โดยอ้างว่าคณะกรรมการได้มองข้ามบทบาทและความสำคัญของ Salvador Moncada แห่ง University College ที่ลอนดอน และ Lou Ignarro แห่งมหาวิทยาลัย California ที่ Los Angeles ผู้ได้พบคุณสมบัติของ NO ในการรักษาโรคต่าง ๆ หลายประการ

การตัดสินรางวัลหรือการประกวดอะไร ๆ ก็ตาม จะเป็นนางงามก็ดี ซีไรต์ก็ตาม

ความถูกต้อง หรือความผิดพลาด เป็นเรื่องของความเห็นที่แตกต่างระหว่างกรรมการกับคนที่ไม่ได้เป็นกรรมการเท่านั้นเอง

ที่มา : รวบรวมจาก ศาสตราจารย์ ดร. สุทัศน์ ยกส้าน , วิทยาศาสตร์น่ารู้ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยี