สารสุขหรือเอ็นโดฟินส์ (Endophins)

อาจารย์หมอประเวศ วะสี เขียนไว้ว่า "ขณะที่เขากำลังวิสามัญฆาตกรรมผู้ค้ายาม้าหรือที่เรียกว่ายาบ้ากันโครม ๆ นอกเหนือไปจากยาบ้ายังมียาเสพติดอื่น ๆ อีกหลายอย่างตราบใดที่ยังมีผู้ต้องการเสพก็จะมีการผลิตและการขายยาเสพติดอยู่ร่ำไป การที่คนไปเสพยาเสพติดกันมากก็เพราะขาดแคลนความสุข จึงต้องไปหาสารอะไรที่มันจะให้ความสุข"

ตามธรรมชาติร่างกายจะมีกลไกการหลั่งสารที่ให้ความสุขออกมาอยู่ตลอดเวลาสารสุขคือเอ็นโดฟิน (Endophins)

เอ็นโดฟินส์จัดเป็นสารสื่อประสาทชนิดหนึ่งในจำนวนหลายชนิดที่สร้างมาจากเซลล์ประสาทเพื่อนำกระแสประสาทถ่ายทอดต่อ ๆ ไป นอกจากน ี้ยังมีคุณสมบัติในการกระตุ้นการทำงานของระบบประสาท ระงับความจับปวด ตลอดจนควบคุมการตอบสนองทางอารมณ์ในส่วนของสมอง (brain) จริง

เอ็นโดฟินส์เป็นสารเคมีในรูปขอพอลิเพปไทด์ที่เกิดจากการเรียงตัวของกรดอะมิโนเพียง 32 ชนิดหรือ 32 โมเลกุลเท่านั้น โครงสร้างและคุณสมบัติในการระงับความเจ็บปวด จึงคล้ายกับสารพวกมอร์ฟีนหรือเฮโรอีนในธรรมชาติ ดังนั้นจึงคล้ายสารเสพติดร่างกายสร้างได้เอง ไม่จำเป็นจะต้องไปรับจากยาเสพติดต่าง ๆ สารเอ็นโดฟินส์นี้เมื่อหลั่งออกมาจึงทำให้เกิดความสุขซึมซ่านไปทั่วร่างกาย

เรา ๆ ท่าน ๆ สามารถทำให้เอ็นโดฟินส์หลั่งออกมาได้ด้วยวิธีต่าง ๆ ดังต่อไปนี้
1. การออกกำลังกาย ถ้าออกกำลังต่อเนื่องนานพอสมควร เช่น ประมาณ 20 นาทีขึ้นไป เอ็นโดฟินส์จะออกมามาก ทำให้มีความสดชื่นสบายเนื้อสบายตัว
2. ทำสมาธิ เมื่อจิตเป็นสมาธิจะมีความสุขยิ่งนักเพราะเอ็นโดฟินส์ออก
3. เมื่อจิตใหญ่ เมื่อจิตได้เชื่อมโยงกับธรรมชาติที่ใหญ่โต เช่น เอกภพ ท้องฟ้า ทะเล ป่าเขาลำเนาไพร พระเจ้า นิพพานแล้วเกิดความสุข
4. เมื่อมีความเมตตาอย่างไพศาล เมื่อจิตใจมีความเมตตาอย่างไพศาลจะหลุดออกจากความคับแคบ เป็นอิสระเต็มไปด้วยความสุขทั้ง เนื้อทั้งตัว และกรุณา การได้ช่วยเหลือผู้อื่นก็เช่นเดียวกัน ที่เรียกว่าทุบุญแล้วรู้สึกได้บุญ ตัวเบา มีความสุขก็เพราะเหตุนี้
5. เมื่อแจ่มแจ้งในความรู้ การเรียนรู้อะไรแล้วแจ่มแจ้งแทงทะลุทำให้เกิดความสุข ความสุขนี้ทุกคนทำให้เกิดได้ การเรียนในโรงเรียนควรเปลี่ยนใหม่ให้เป็นการเรียนที่ก่อให้เกิดความสุข ถ้าการเรียนยังก่อให้เกิดความทุกข์อย่างปัจจุบันนักเรียนจะติดยาเสพติดมาก
6. การประสบความงาม ไม่ว่าจะเป็นความงามตามธรรมชาติหรือศิลปะก่อให้เกิดความสุข
7. ความสุขในงาน ถ้าทำงานที่ชอบ (ฉันทะ) จะมีความสุข ตั้งใจทำให้ประณีตกลายเป็นความงามหรือศิลปะที่มาพัฒนาจิตใจให้สูงขึ้น
8. การเกิดกลุ่มหรือความเป็นชุมชน คือการที่คนหลายคนมาทำอะไร ๆ ร่วมกันโดยมีวัตถุประสงค์เดียวกัน มีความเอื้ออาทรต่อกัน มีการเรียนรู้ร่วมกันในการปฏิบัติ ทำให้มีความสำเร็จสูง และมีความสุขอย่างยิ่งประดุจบรรลุนิพพาน
ท่านอาจารย์ประเวศ วะสี สรุปว่า 8 วิธีดังกล่าว คือ วิธีการหาความสุขโดยไม่ต้องใช้ยาเสพติด
โดย ประเวศ วะสี "คุยกับผู้อ่าน" หมอชาวบ้าน , ปีที่ 18 ฉบับที่ 214 ก.พ. 2540 หน้า 1